2018 – 2023

Voorsmaakje

De Griekse aanwezigheid aan de noordkust van de Zwarte Zee heeft een traditie van meer dan 2500 jaar en gaat terug tot de eerste oude Griekse kolonies. Hoe komt het dat dit tegenwoordig bijna onmerkbaar is? Deze lezing zal bespreken hoe de Byzantijnse naam van het volk "Romeinen" tot op de dag van vandaag bewaard is gebleven, hoe het Russische rijk een speciale stad voor de Grieken heeft gebouwd en hoe de Russische Federatie deze heeft vernietigd, waarom in het Russisch de denigrerende naam van de Grieken nu verwijst naar de Amerikanen, waarom etnische Grieken in Oekraïne nu vaak Russische achternamen dragen, hoe Odessa het centrum van de Griekse nationale bevrijdingsbeweging werd, en hoe de Grieken op het einde van de 20e eeuw het Griekse plein in Odessa lelijk hebben gemaakt, om er vervolgens in de 21e eeuw een prachtig park aan te leggen.

Over de spreker

Aleksey Yudin, geboren in 1965, afgestudeerd aan de Faculteit der Filologie van de Universiteit van Odessa (Oekraïne). In 1992 verdedigde hij zijn proefschrift over "Problemen van de naamkunde van Russische bezweringen". In 1989-2000 werkte hij in verschillende instellingen voor hoger onderwijs van Odessa. Van 2000 tot heden is hij als universitair hoofddocent verbonden aan de vakgroep Talen en Culturen van de Universiteit Gent.

Praktische informatie

Wanneer? woensdag 16 november 2022, om 19u30

Waar? leslokaal 0.4 (Blandijnberg 2, 9000 Gent)

Prijs? gratis voor leden van het Griekenlandcentrum, UGent studenten en scholieren. Anderen betalen €5.

Vooraf inschrijven via https://humanitiesacademie.ugent.be/grenzeloos-grieks is verplicht voor zowel leden als niet-leden.

• registreer je eenmalig op https://humanitiesacademie.ugent.be/
• klik op de knop “toevoegen aan mijn winkelmandje”
• afrekenen doe je door rechts bovenaan op het winkelkarretje te klikken
• duid bij het afrekenen aan welk tarief op jou van toepassing is
• volg de instructies die je krijgt in de bevestigingsmail

Voorsmaakje

Onder de Osmanen leefden Grieken verspreid over het hele Balkanschiereiland. Buiten de gebieden met een compacte Griekse, ook rurale bevolking, die zich vandaag grotendeels binnen de grenzen van Griekenland bevinden, vormden ze van in de achttiende eeuw als handelaars en hogere clerus een belangrijk deel van de stedelijke elite. Doordat religieuze identiteit als belangrijker werd beschouwd dan etnische – wat in de hand werd gewerkt door de Osmaanse administratieve indeling van de bevolking in millets (religieuze gemeenschappen) – bestonden er voor orthodox-christelijke niet-Grieken uit de dorpen die carrière maakten in de stad geen morele obstakels om zich te identificeren met de Griekse bovenlaag. De termen Griek en Romeos sloegen bijgevolg niet alleen op etnische Grieken, maar ook op Osmaanse orthodoxe-christenen in het algemeen en op bepaalde beroepscategorieën en sociale klassen. Het onderscheid tussen etnische en andere “Grieken” was irrelevant; iedereen was immers in de eerste plaats orthodox christen. Pas met de opkomst van het nationalisme in de negentiende eeuw werden betrokkenen gedwongen om te kiezen voor een of andere nationaliteit. Wat deze situatie in de praktijk betekende wordt in de lezing geïllustreerd aan de hand van de Griekse carrière van de Bulgaarse dichter Grigor Părličev/Grigorios Stavridis uit het Macedonische Ohrid en de gudilas, vergriekste Bulgaarse immigranten in de Thracische stad Plovdiv/Filippoupolis.

Over de spreker

Raymond Detrez doceerde van 1997 tot 2013 Oost-Europese geschiedenis en cultuurgeschiedenis en Cultuurkunde van Griekenland aan de UGent. De jongste jaren gaat zijn belangstelling voornamelijk uit naar pre-nationale, met name religieuze gemeenschappen op de Balkan in de achttiende en de vroege negentiende eeuw.

Praktische informatie

Wanneer? woensdag 7 december 2022, om 19u30

Waar? leslokaal 0.4 (Blandijnberg 2, 9000 Gent)

Prijs? gratis voor leden van het Griekenlandcentrum, UGent studenten en scholieren. Anderen betalen €5.

Vooraf inschrijven via https://humanitiesacademie.ugent.be/grenzeloos-grieks is verplicht voor zowel leden als niet-leden.

• registreer je eenmalig op https://humanitiesacademie.ugent.be/
• klik op de knop “toevoegen aan mijn winkelmandje”
• afrekenen doe je door rechts bovenaan op het winkelkarretje te klikken
• duid bij het afrekenen aan welk tarief op jou van toepassing is
• volg de instructies die je krijgt in de bevestigingsmail

Voorsmaakje

In 1905, during some restoration works in a private house in the Egyptian village of Kom Ishgaw, around seventy kilometres south of the city of Asyut, a crevice in a wall disclosed a large number of papyrus scrolls. The archaeological excavations that followed this fortuitous discovery brought to light a jar full of papyri. On top of the jar, as to secure its contents, there was a codex made of four lost comedies by Menander. The whole documentation belonged to a single family: the private archive of Dioscorus of Aphrodite was then discovered.

The approximately 650 documents that compose the archive make it the largest one from Late Antiquity. Written in Greek and Coptic, they range from private letters to petitions, imperial rescripts, rent contracts, and tax receipts. But they also include literary pieces – some of them, from the pen of Dioscorus himself! Through a close examination of the archive, we will retrace the lives and sorrows of the inhabitants of the village of Aphrodite, as well as of its headman Dioscorus, who is today infamously known as “the worst poet of Antiquity”.

Over de spreker

Yasmine Amory was trained in Classics at the University of Florence and at the École Pratique des Hautes Études (Paris), where she received her Master's degree (2014). She obtained her PhD title at the École Pratique des Hautes Études in 2018 with a dissertation on the Greek letters of the archive of Dioscorus of Aphrodite, the richest papyrological archive from Byzantine age. After joining Ghent University as a post-doctoral research fellow within the ERC project “Everyday writing in Graeco-Roman and Late Antique Egypt (I – VIII AD). A socio-semiotic study of communicative variation”, she is now leading a project on politeness theory and multimodality in Greek documentary papyri (Special Research Fund, 2021-2024).

Praktische informatie

Wanneer? woensdag 22 februari 2023, om 19u30

Waar? leslokaal 0.4 (Blandijnberg 2, 9000 Gent)

Prijs? gratis voor leden van het Griekenlandcentrum, UGent studenten (m.u.v. PhD-studenten) en scholieren. Anderen betalen €5.

Vooraf inschrijven via https://humanitiesacademie.ugent.be/grenzeloos-grieks is verplicht voor zowel leden als niet-leden.

• registreer je eenmalig op https://humanitiesacademie.ugent.be/
• klik op de knop “toevoegen aan mijn winkelmandje”
• afrekenen doe je door rechts bovenaan op het winkelkarretje te klikken
• duid bij het afrekenen aan welk tarief op jou van toepassing is
• volg de instructies die je krijgt in de bevestigingsmail

Voorsmaakje

De eerste vijf eeuwen voor onze jaartelling werden gekenmerkt door een toename van interculturele contacten op het Euraziatische continent. In die periode traden de Griekse en de Indische cultuur voor het eerst met elkaar in contact. In deze lezing onderzoekt Bram Fauconnier op welke manier die vroege contacten tussen West en Oost de beeldvorming over India in latere eeuwen heeft beïnvloed, en omgekeerd hoe moderne fenomenen als kolonialisme en globalisering hun stempel hebben gedrukt op het onderzoek naar Grieks-Indische contacten. Tegelijk bespreekt hij de belangrijkste kenmerken van die interculturele contacten aan de hand van literaire, archeologische, epigrafische en numismatische bronnen.

Over de spreker

Bram Fauconnier is doctor in de Oude Geschiedenis. Hij deed onderzoek aan de universiteiten van Leuven, Mannheim, Amsterdam en Gent. Tussen 2012 en 2013 studeerde hij aan de Universiteit van Delhi, India, waar hij zich toelegde op interculturele contacten tussen de Griekse en de Indische wereld in de oudheid. In 2015 doceerde hij over dat thema aan de universiteit van Mannheim. Daarnaast deed hij onderzoek naar atleten en artiesten in het Romeinse Rijk. In februari 2022 verschijnt zijn boek over dat thema bij Cambridge University Press. Vandaag werkt hij als leerkracht aan het Heilig Hartinstituut in Heverlee, maar zijn passie voor Griekse en Indische geschiedenis is gebleven.

Praktische informatie

Wanneer? woensdag 29 maart 2023, om 19u30

Waar? leslokaal 0.4 (Blandijnberg 2, 9000 Gent)

Prijs? gratis voor leden van het Griekenlandcentrum, UGent studenten (m.u.v. PhD-studenten) en scholieren. Anderen betalen €5.

Vooraf inschrijven via https://humanitiesacademie.ugent.be/grenzeloos-grieks is verplicht voor zowel leden als niet-leden.

• registreer je eenmalig op https://humanitiesacademie.ugent.be/
• klik op de knop “toevoegen aan mijn winkelmandje”
• afrekenen doe je door rechts bovenaan op het winkelkarretje te klikken
• duid bij het afrekenen aan welk tarief op jou van toepassing is
• volg de instructies die je krijgt in de bevestigingsmail

Voorsmaakje

‘Kijk... Zelf ben ik ook Helleens. Denk erom, niet Helleen en ook niet helleniserend, maar Helleens’, zo heeft de dichter Kavafis eens gezegd. Wat wilde hij daarmee zeggen? En wat is ‘hellenisme’ bij Kavafis? Wij gebruiken die term doorgaans voor de paar eeuwen na Alexander de Grote, vóór de Romeinse overheersing van het Oosten, maar daarmee kom je er niet bij Kavafis.

Een beschouwing naar aanleiding van de samenstelling, vertaling en becommentariëring van een uitvoerige bloemlezing uit al het proza van Kavafis (voor de zomer van 2023 te verschijnen) en van een nieuwe vertaling van zijn 154 “erkende” gedichten (najaar 2023), beide bij de Historische Uitgeverij te Groningen.

Over de spreker

Hero Hokwerda (Noordhorn, 1949) heeft in Groningen en Thessaloníki klassieke talen en Middel- en Nieuwgrieks gestudeerd. Van 1979-2014 was hij voor de helft universitair docent Nieuwgriekse taal- en letterkunde, tot 2002 aan de Rijksuniversiteit Groningen en daarna aan de Universiteit van Amsterdam (vanaf 2007 als ‘plaatsvervangend leerstoelgroephouder’), voor de andere helft vertaler van Nieuwgriekse literatuur. Dat laatste is hij nog steeds (zie https://literairvertalen.org/vertalersbestand/hero-hokwerda). Verder is hij redacteur van uitgeverij Ta Grammata (reeksen Obolos, met Griekse poëzie, en Grieks Proza, met in totaal ca. zestig titels, zie www.tagrammata.nl).

Praktische informatie

Wanneer? woensdag 19 april 2023, om 19u30

Waar? leslokaal 0.4 (Blandijnberg 2, 9000 Gent)

Prijs? gratis voor leden van het Griekenlandcentrum, UGent studenten (m.u.v. PhD-studenten) en scholieren. Anderen betalen €5.

Vooraf inschrijven via https://humanitiesacademie.ugent.be/grenzeloos-grieks is verplicht voor zowel leden als niet-leden.

• registreer je eenmalig op https://humanitiesacademie.ugent.be/
• klik op de knop “toevoegen aan mijn winkelmandje”
• afrekenen doe je door rechts bovenaan op het winkelkarretje te klikken
• duid bij het afrekenen aan welk tarief op jou van toepassing is
• volg de instructies die je krijgt in de bevestigingsmail

Aangezien de lezing van Arthur Bot, die op 15 december gepland stond, uitgesteld werd, biedt het Griekenlandcentrum ter vervanging deze lezing aan.

(Her)bekijk deze lezing hier.

Voorsmaakje

Not a single Roman Republican tragedy is preserved for us in complete form. They survive to us in a disordered, lacunose, voiceless form, disconnected from the performance context which gave them meaning. And yet we can only ascribe these qualities to the fragments because we know that they once formed a complete play, with a continuous, meaningful text, ordered by a plot and performed a cast of characters embodied and voiced by actors in a theatre at one of Rome’s public festivals. But from the nineteenth century, serious attempts to restore some of these properties – their order, voicing and meaning in relation to the lost whole – began. Yet finding clues towards such reconstruction was complicated by the disjointedness between the fragments and their contexts. Indeed, the collection and publication of the fragments in dedicated editions from the sixteenth century amplified this dislocation. Instead, scholars looked backwards, to the far better documented Attic Greek tragedies, and particularly the thirty-two (relatively) complete tragedies by Aeschylus, Sophocles and Euripides. In this they were guided by the statements of Cicero and others that the Roman playwrights translated from the works of Greek tragedy, but what translation meant in the pre-Jeromian Roman world was often left under-interrogated.In this talk, I will use examples from Ennius’ works to investigate these issues, and show how different editors use Greek tragedy to offer creative responses to the frustration of the ambiguities of the Roman tragic fragment.

Over de spreker

Matthew Payne graduated in 2012 from the University of Cambridge with a degree in Classics, then came back to Cambridge to complete an MPhil in Classics in 2014. He then moved to the University of St Andrews in Scotland for a PhD. He completed his thesis, on aberration and criminality in Senecan tragedy, in 2018. Since September 2018 he has been a post-doctoral researcher at Leiden University in the Netherlands. His project concerns the surviving fragments of Roman tragedy. In 2021-22 he is a guest professor at the University of Gent, lecturing on Latin literature.

Praktische informatie

Wanneer? donderdag 16 december, om 20u

Waar? de lezing is gratis online te volgen via het platform Zoom: https://ugent-be.zoom.us/j/96373838398?pwd=ZHNVSG9BS1lkZVpNcTVxdFExWjNvUT09.

• Meeting ID: 963 7383 8398
• Passcode: wJmwy752

• Download de Zoom app gratis op je computer of smartphone: https://zoom.us/download.
• Maak gratis een account aan: https://zoom.us/signup.
• Open de Zoom app.
• Meld je aan met je inloggegevens. Je kan er ook voor kiezen in te loggen met een Google- of Facebook-profiel.
• Klik op 'Join' en geef de Meeting ID en Passcode in.
• Je kan zowel je camera als microfoon uitschakelen alvorens de virtuele zaal te betreden.

Voorsmaakje

Het theater is het bekendste, opvallendste en meest omstreden monument van Thorikos. Zijn eigenaardige, ellipsvormige vorm - soms primitief, archaïsch of gewoon onregelmatig genoemd - heeft zowel de plaatselijke bevolking als reizigers sinds de 18de eeuw gefascineerd. Het archeologische onderzoek van het theater begon in 1886 door de American School of Classical Studies at Athens. In 1963 en 1965 werd het onderzoek hervat door het Comité voor Belgische Opgravingen in Griekenland, en in 2011-12 door de Griekse Archeologische Dienst. Tijdens deze drie campagnes werd het theater gedeeltelijk opgegraven en werden de indrukwekkende steunmuren die het zijn eigenaardige geven blootgelegd. Het zitgedeelte (koilon) is in tweeën gedeeld; een kleine tempel van Dionysos en een altaar flankeren de langwerpige orchestra, evenals een raadselachtige kamer met een bank in het oosten en een langwerpige hal in het westen. Deze structuren werden opgericht in een vroegere marmer- en kalksteengroeve tussen twee oudere mijningangen en een begraafplaats uit de 6e-4e eeuw v.o.t..

Het Belgische onderzoek werd preliminair gepubliceerd, waarbij mede op basis van 35 scherven het theater de reputatie kreeg het vroegste theater in de Griekse wereld te zijn. Sinds zeven jaar bestudeert een team o.l.v. Andreas Kapetanios en Roald Docter de oude en nieuwe vondsten met het oog op een afsluitende publicatie. In deze lezing wordt de stand van zaken van dit onderzoek gepresenteerd.

De oudste theaters, vooral die van de landelijke chóra, waren sinds de democratische hervormingen Kleisthenes aan het einde van de 6de eeuw onlosmakelijk verbonden met de sociopolitieke organisatie van Athene, gestructureerd volgens het zogenaamde demes-en-trittyes-systeem. De theaters boden niet alleen onderdak aan dráma’s in het kader van festivals ter ere van Dionysos, maar fungeerden ook als ontmoetingsplaatsen voor mannen die hun plichten tegenover de Atheense democratische instellingen vervulden: debatten, arbitrage en benoemingen in de raad (boule) in Athene, en andere functies van de polis.

Over de spreker

Roald Docter is hoogleraar Archeologie en Kunstgeschiedenis van de Klassiek Griekse Oudheid aan de Universiteit Gent. Hij is (co-)directeur van archeologische veldwerkprojecten in o.a. Thorikos, Carthago en Malta.

Praktische informatie

Wanneer? woensdag 23 maart 2022, om 20u

Waar? Auditorium 1 Jan Broeckx (Blandijnberg 2, 9000 Gent)

Prijs? gratis voor leden van het Griekenlandcentrum, studenten en scholieren. Anderen betalen €5.

Vooraf inschrijven via https://humanitiesacademie.ugent.be/van-scene-tot-cinema is verplicht voor zowel leden als niet-leden.

• registreer je eenmalig op https://humanitiesacademie.ugent.be/
• klik op de knop “toevoegen aan mijn winkelmandje”
• afrekenen doe je door rechts bovenaan op het winkelkarretje te klikken
• duid bij het afrekenen aan welk tarief op jou van toepassing is
• volg de instructies die je krijgt in de bevestigingsmail

Voorsmaakje

Het mimespel en de pantomime, twee populaire theatervormen in het Romeinse keizerrijk, leefden verder tijdens de Vroegbyzantijnse periode. Ze bleven populair tot wel zeker de zesde eeuw o.t. Tegelijk was dit allerminst naar de zin van christelijke leiders, die het heidense spel verachtten en gelovigen krachtig opriepen het theater vooral te vermijden. De Byzantijnen ontwikkelden opvallend genoeg nooit een eigen theatervorm. Wanneer de antieke spelen dan toch eindelijk een stille dood stierven, is het enkele eeuwen wachten tot ze een Christelijke opvolger zouden kennen, en die kwam er enkel in het Westen. Als je de massa’s wil bezweren en ze tegelijk van ondeugdelijk vertier wil zien af te houden, waarom dan geen religieus en stichtelijk alternatief aanbieden? Het probleem ging echter verder dan de inhoud van de stukken alleen; theater zélf, als kunst- en representatievorm, werd als gevaarlijk en zelfs duivels beschouwd. Maar waarom dan? En kenden de Byzantijnen dan geen enkele vorm van publiek spektakel?

Over de spreker

Julie Van Pelt studeerde Taal- en Letterkunde Latijn-Grieks (2010-2013) en Vergelijkende Moderne Letterkunde (2013-2014) aan de Universiteit Gent. Ze behaalde een doctoraatstitel in Griekse Letterkunde and de Universiteit Gent in 2019 met een dissertatie over de representatie van vermomming en performance in Byzantijnse heiligenlevens. In haar huidig onderzoek bestudeert ze de figuur van de magiër en de literaire representatie van mirakel en magie in Griekse hagiografie.

Praktische informatie

Wanneer? woensdag 20 april 2022, om 20u

Waar? Auditorium 1 Jan Broeckx (Blandijnberg 2, 9000 Gent)

Prijs? gratis voor leden van het Griekenlandcentrum, UGent studenten en scholieren. Anderen betalen €5.

Vooraf inschrijven via https://humanitiesacademie.ugent.be/van-scene-tot-cinema is verplicht voor zowel leden als niet-leden.

• registreer je eenmalig op https://humanitiesacademie.ugent.be/
• klik op de knop “toevoegen aan mijn winkelmandje”
• afrekenen doe je door rechts bovenaan op het winkelkarretje te klikken
• duid bij het afrekenen aan welk tarief op jou van toepassing is
• volg de instructies die je krijgt in de bevestigingsmail

Voorsmaakje

Wat hebben ‘Orestes in Mosul’ (2019), ‘Christus in Matera’ (2020) en ‘Antigone in Amazonia’ (2022) gemeen buiten hun mythische vraagstelling? Zeker verwijzen deze drie voorstellingen / films naar een narrativiteit die tot verbondenheid leidt, maar tegelijk spreken ze ook ons onvermogen aan om de leegte op te vullen die we in grote mate zelf zijn. Van bij zijn aantreden als artistiek leider van NTGent (2018) is Milo Rau in dit verband een begenadigd verteller van verhalen gebleken, van stories die mensen samenbrachten rond hun iconen (‘Lam Gods’) of koloniaal verleden (‘Compassie’), maar die ook indringende vragen stelden over de manier waarop wij omgaan met de vele ficties die wij in het Westen in het leven geroepen hebben.

De trilogie rond Orestes, Christus en Antigone vertoont een mythische, maar ook tragische dimensie die ons verontrust en tegelijk aantrekt, vooral wanneer geponeerd in gebieden die een bedreiging kunnen opleveren voor onze nachtrust en consumptiedrang (de olie van Mosul, de tomatenoogst in  Zuid-Italië, de grootschalige boskap in Brazilië). Wat Milo Rau, -eredoctor aan onze universiteit sinds vorig jaar-, intrigeert zijn de trauma’s, open wonden en brandhaarden in elke samenleving, het ongehoorde, onvoorstelbare en onbegrijpelijke dat overal ter wereld zichtbaar is en door hem onder de vorm van tribunalen expliciet wordt getoond (Moskou, Zürich, Congo).

Aan een publiek van klassiek geschoolde geesten stel ik dus de vraag of vormen van hedendaagse tragiek niet sterker werken dan de oud-Griekse tragedies, deze kunstvolle producten uit een classicisme waar wij heel familiair mee omgaan en vaak gereduceerd hebben tot burgerlijke dramas. Door welke tragische wonden worden wij vandaag nog echt verontrust en welk soort theater hoort thuis in een nieuwe tragische canon die ook Sarah Kane en Heiner Müller hoort in te sluiten? Durven wij in antropocene tijden ook ontdooiend permafrost, creatieve virussen en smeltende gletsjers tot de tragische dimensie rekenen waartegen wij onze zelf-definitie van mens moeten afzetten? Want zoals Kay Sara, de inheemse actrice die Antigone in het land van de Amazone speelt, zegde bij de (afgelaste) opening van de Wiener Festwochen in 2020: het probleem is niet ‘dat jullie niet weten dat onze bossen branden en onze volkeren sterven, het probleem is dat jullie je aan dit weten gewend hebben’ en dus niets doen om aan de tragedies die op ons afkomen het hoofd te bieden.

Over de spreker

Gevormd als klassieke filoloog aan de Universiteit Gent (1967-1971) startte Freddy Decreus daar een academische loopbaan op vanaf 1981 en was in de loop der jaren verantwoordelijk voor cursussen Klassiek Latijn, Literaire Theorievorming, Lerarenopleiding, Ritueel Theater, Mythologie en Receptiegeschiedenis. Publicaties handelen o.a. over theatergeschiedenis, tragedie en komedie in westers en postkoloniaal perspectief en de mythe in (post)moderne tijden. De laatste jaren publiceerde hij over het ritueel theater van Theodoros Terzopoulos (Attis, Athene), het activistische theaterwerk van Milo Rau (NTGent) en de metamorfoses in de kunst van beeldend kunstenaar Nick Ervinck. Samen met Gina D'harte gaf hij tot de recente vulkaanuitbarsting op La Palma daar jaarlijkse workshops over psychotherapie (Wilhelm Reich) en bioenergetica (Alexander Lowen). In Heusden hebben zij beiden het therapeutisch centrum ‘Huize Asclepius’ uitgebouwd. Als ‘ceremoniefluisteraar’ werkt hij thans ook mee aan ‘The House of Weddings’, waar hij alternatieve huwelijken en rituelen verzorgt.

Praktische informatie

Wanneer? woensdag 18 mei 2022, om 20u

Waar? Auditorium 1 Jan Broeckx (Blandijnberg 2, 9000 Gent)

Prijs? gratis voor leden van het Griekenlandcentrum, UGent studenten en scholieren. Anderen betalen €5.

Vooraf inschrijven via https://humanitiesacademie.ugent.be/van-scene-tot-cinema is verplicht voor zowel leden als niet-leden.

• registreer je eenmalig op https://humanitiesacademie.ugent.be/
• klik op de knop “toevoegen aan mijn winkelmandje”
• afrekenen doe je door rechts bovenaan op het winkelkarretje te klikken
• duid bij het afrekenen aan welk tarief op jou van toepassing is
• volg de instructies die je krijgt in de bevestigingsmail

Deze lezing, die oorspronkelijk zou doorgaan op woensdag 15 december 2021, is uitgesteld naar het tweede semester en zal plaatsvinden op woensdag 15 juni 2022.

Voorsmaakje
In de meer dan 450 jaar van de Venetiaanse overheersing van Kreta (1211-1669), de belangrijkste koloniale Ventiaanse bezitting in het Oosten, vond er op Kreta, onder invloed van het Westen, een belangrijke opbloei van handel en economie plaats, een opbloei die samenging met de opkomst van de Kretenzische stadscultuur. Binnen deze ontwikkelingen namen de Venetianen geleidelijk de Griekse taal over, maar zorgden tevens voor een toenemende invloed van de westerse cultuur, een invloed die zich ondermeer manifesteerde in de beeldende kunst, de architectuur, de muziek en de literatuur.

Tot de tweede helft van de zestiende eeuw vertoonde de Kretenzische literatuur , naast zekere invloeden van de Italiaanse Renaissance, vooral invloeden van de Byzantijnse erfenis en van de westerse middeleeuwen. Pas na ca. 1570 zou de invloed van de westerse Renaissance van beslissende betekenis zijn voor het karakter van de Kretenzische literatuur. De periode 1570-1669 is bekend geworden als de Kretenzische Renaissance. Tijdens deze periode is een aantal literair zeer hoogstaande werken geschreven, met als coryfeeën de theaterwerken en de berijmde romance Erotókritos, waarvan overigens ook delen als een theaterstuk zijn opgevoerd. Deze werken zijn alle in een veredeld Kretenzisch dialect geschreven.

Uit het Kretenzische Renaissance-theater zijn een drietal tragedies en komedies bewaard gebleven, alsmede een religieus drama en een herdersspel. De Erofili is het bekendste en meest bestudeerde werk uit het Kretenzische theater en misschien wel de mooiste tragedie uit de Nieuwgriekse literatuur. Het werd waarschijnlijk geschreven tussen 1595 en 1600 door de Rethymnioot Yeoryos Chortatsis, de belangrijkste dramaschrijver uit de Kretenzische Renaissance en volgens de grote dichter Kostís Palamás ‘de vader van het moderne Griekse theater’. De eerste publicatie van het werk is in 1637, te Venetië.

De belangrijkste bron van het stuk is de Italiaanse tragedie Orbecche (1541) van Giambattista Giraldi Cinzio, maar de Kretenzische ‘bewerking’ overtreft in alle opzichten het oppervlakkige en uiterst bloedige origineel. De Erofili wordt nog steeds regelmatig opgevoerd en leeft ook voort in de volkscultuur en in (moderne) composities.

De lezing beoogt een eerste algemene kennismaking met het werk te bieden, waarbij een zekere nadruk op de karakterisering van de personages zal komen te liggen. Ook zullen we twee fragmenten uit monologen van de tragedie beluisteren, die door twee moderne componisten op muziek zijn gezet.

Over de spreker

Arthur Bot is vertaler en docent/onderzoeker bij de opleiding Nieuwgriekse taal en cultuur en byzantinologie van de Universiteit van Amsterdam, waar hij Nieuwgriekse taal en literatuur doceert, alsmede Byzantijnse geschiedenis. Aan de UvA heeft hij ook Italiaanse taalverwerving en moderne Nederlandse letterkunde gedoceerd. Gedurende enkele jaren heeft hij tevens Nieuwgriekse taal- en letterkunde en byzantinologie gedoceerd aan de Rijksuniversiteit Groningen en Latijn en klassiek Grieks aan Nederlandse middelbare scholen. Van zijn hand zijn diverse artikelen en wetenschappelijke publicaties op het gebied van de vroege en moderne Nieuwgriekse literatuur. Onder zijn vertalingen is de omvangrijke bloemlezing met 50 moderne Griekse verhalen, die hij samen met Anna Dekker samenstelde en vertaalde (Moderne Griekse vertellingen, Dordrecht, Liverse 2013). Onlangs heeft hij, samen met Irini Papakyriakou, een tweetalige bloemlezing samengesteld met moderne Nederlandse poëzie (Bloemlezing van jonge Nederlandse dichters, Athene, Bakchikon 2021). Arthur is sinds maart 2022 voorzitter van het Nederlands Genootschap voor Nieuwgriekse Studies (NGNS).

Praktische informatie

Wanneer? woensdag 15 juni 2022, om 20u

Waar? Auditorium 1 Jan Broeckx (Blandijnberg 2, 9000 Gent)

Prijs? gratis voor leden van het Griekenlandcentrum, UGent studenten en scholieren. Anderen betalen €5.

Vooraf inschrijven via https://humanitiesacademie.ugent.be/van-scene-tot-cinema is verplicht voor zowel leden als niet-leden.

• registreer je eenmalig op https://humanitiesacademie.ugent.be/
• klik op de knop “toevoegen aan mijn winkelmandje”
• afrekenen doe je door rechts bovenaan op het winkelkarretje te klikken
• duid bij het afrekenen aan welk tarief op jou van toepassing is
• volg de instructies die je krijgt in de bevestigingsmail

 
Ik vertrek voor deze lezing vanuit eigen indrukken en ervaringen. Hoe heeft de studie van het Grieks mij geïnspireerd en vooral: hoe heb ik geprobeerd om die inspiratie door te geven aan mijn leerlingen? Het Grieks is voor mij nooit alleen maar een leervak geweest. Het was ook een sfeervak. Het evenwicht vinden tussen beide polen was vaak een oefening. Het was ook rekening houden met de veranderde mentaliteit van de leerling, en zeker met de positie van het leervak Grieks in het huidig onderwijs. Die brede invalshoek is de insteek van de lezing. Ik illustreer het graag met beeld en muziek.

Grieks was de belangrijkste schrijftaal in Egypte gedurende de Romeinse en vroeg-Byzantijnse tijd. Zowel Grieken als Egyptenaren leerden Grieks schrijven om bijvoorbeeld documenten te kunnen ondertekenen en brieven te versturen. Aan de hand van hun schrijfoefeningen en eerste papyrusdocumenten komen we meer te weten over de leerlingen, de leraren en de lesmethodes uit die tijd. Onderwijs was echter niet voor iedereen weggelegd. Wat weten we eigenlijk over de groep mensen die niet kon schrijven of slechts met veel moeite? En hoe was het voor Egyptenaren om te schrijven in hun tweede taal? Deze lezing tracht met behulp van documentaire teksten een beeld te schetsen van het schrijfonderwijs en verschillende niveaus van geletterdheid tijdens deze periode.

Onze kennis van de Griekse klassieke en Middeleeuwse literaire cultuur is onverbrekelijk verbonden met de manuscripten die in het hele Byzantijnse millennium geproduceerd werden. De teksten die jonge Byzantijnen tegenkwamen in hun schoolcurricula hebben gemakkelijker overleefd tot onze dagen. Anderzijds werden veel literaire werken die in Byzantium minder populair waren niet meer gekopieerd en zijn daarom onherroepelijk verloren.

Deze lezing onderzoekt hoe de boeken die Byzantijnen op school gebruikten eruit zagen. Werden er specifieke teksten geschreven voor leerlingen? En wat zijn de belangrijkste kenmerken van Byzantijnse schoolboeken? Door middel van een aantal afbeeldingen zullen we ingaan op de fascinerende wereld van de Byzantijnse boekproductie om inzicht te krijgen in hoe en wat Middeleeuwse Grieken lazen.

Van Barack Obama's "Yes, we can!" tot de oneliners van Bart De Wever; van Donald Trumps "big, beautiful wall" tot de vaak bedenkelijke manieren waarop de voorbije jaren het Brexit-debat in het VK is gevoerd: speech is "hot", en de kunst van het overtuigen geniet de laatste tijd hernieuwde aandacht in binnen- en buitenland. Maar het inzicht dat klassieke retorica ook een intrinsiek deel uitmaakt (of zou moeten uitmaken) van taal- en literatuuronderwijs is niet wijdverbreid, zelfs niet in de huidige onderwijspraktijk. Nochtans heeft het een lange traditie die teruggaat tot de oudheid, toen retorica de kern vormde van de antieke schoolopleiding, waar ze, zoals zal blijken in deze lezing, inderdaad veel meer omvatte dan enkel speech en overtuiging.

Duo-presentatie, samen met Efstathios Kessareas (The “Ancient Greek” Controversy: Ideological Aspects)