Programma 2020-2021

In deze lezing verken ik aan de hand van enkele voorbeelden het literaire corpus dat weleens 'New Ancient Greek Literature' of ‘neualtgriechisch’ genoemd wordt: nieuwe prozastukken en dichtwerken die in klassiek Grieks gecomponeerd werden (en worden) in Centraal- en West-Europa en in de USA sinds 1850. Ook wanneer we vertalingen en vervalsingen buiten beschouwing laten, stoten we op een corpus dat groter en meer divers (en mooier en grappiger) is dan men misschien zou verwachten. Om welke reden ook de werken in kwestie gecomponeerd werden (vanuit didactisch oogpunt, louter als spielerei, ...), ze leren ons iets over de toenmalige en huidige houding tegenover de antieke Griekse literatuur. Dat thema laat ik kort aan bod komen, maar meer aandacht wijd ik aan de vraag: wat is lezenswaard?

Je kan deze lezing hier herbekijken.

This talk looks at the corpus of Greek texts from antiquity known as the ancient novels, and explores what they can tell us about how ancient readers read fiction. In the modern world, novels are a familiar form of fiction, but should we import these assumptions onto the ancient world? In a world so full of mythological stories and epic heroics, were the love-stories and adventure narratives of the ancient novel seen as just another kind of fiction, or as something more innovative? While the term ‘novel’ implies a continuity between ancient and modern prose fictions, a closer look at the history of the term, the ancient texts themselves, and the evidence for their reception in Late Antiquity and beyond invites us to rethink our assumptions. By exploring the wider issues connected to the ancient novels as both scholarly construct and ancient genre, this talk aims to offer a more nuanced understanding of how ancient readers understood fiction, and to bring out just how relevant these ancient texts are for a modern audience.

Je kan deze lezing hier herbekijken.

Op 17 februari zal niet de vraag “waar komt God vandaan?” centraal staan, maar “waar komt het woord voor ‘god’ vandaan?”. Tijdens de lezing zal ik me immers in de eerste plaats toespitsen op het Griekse woord θεός, het Latijnse deus en het Nederlandse god zelf. Enerzijds zal ik jullie vertellen waar de woorden vandaan komen, of met andere woorden, wat die termen voor ‘god’ betekenden alvorens ‘god’ te beduiden. Zo zal ik me richten op de oorspronkelijke betekenis van de stam van θεός, die onder meer nog kan worden teruggevonden in de Latijnse en Griekse woorden fānum, fēstus, θέσπις en θεωρία. Ik zal jullie eveneens toelichten waarom de Griekse woorden die afgeleid zijn van dezelfde stam van deus, nooit de betekenis ‘god(delijk)’ dragen. Anderzijds zal ik ook dieper ingaan op de evolutie van de woorden voor ‘god’. Waarom, bijvoorbeeld, betekenen de Romaanse derivaten van het Latijnse deus nog steeds ‘god’, maar het aan deus verwante woord in de Iraanse talen ‘demon’? Of waarom werd er uit de meer dan tien (!) Germaanse woorden voor ‘god’ die in het eerste millennium na Christus voorhanden waren, voor god “gekozen” als naam voor de christelijke godheid?

Geen nood, u heeft geen speciale voorkennis van historische taalkunde nodig. De lezing zal zich in de eerste plaats toespitsen op Oudgriekse (Homerische) teksten en vervolgens ook op enkele Latijnse en Germaanse bronnen. Hier en daar zal er teruggegrepen worden naar een Oudperzische, Vedische of Russische uitdrukking.

Je kan deze lezing hier herbekijken.

Meer dan tweeduizend jaar na hun ontstaan worden de epen van Homerus, de tragedies van Sophocles en de dialogen van Plato nog steeds gretig gelezen. De teksten zijn vandaag overal beschikbaar, slechts een muisklik of een boekhandel van ons verwijderd. Dat is niet altijd zo geweest: het voortbestaan van de klassieke literatuur is te danken aan het - letterlijke - monnikenwerk van middeleeuwse scribenten, die antieke en vroegchristelijke teksten met de hand kopieerden. Daarom maken de grote namen in deze lezing even plaats voor minder bekende figuren, zoals Joasaph de Zondaar, Theodulus de Monnik en Basilius de Kalligraaf. Vaak lieten deze kopiisten tijdens hun werk verzen achter in de marges van de manuscripten, waarin ze zichzelf presenteren, of de auteur van de hoofdtekst prijzen. Deze gedichten noemen we boekepigrammen. In deze lezing verkennen we de Byzantijnse boekcultuur door de lens van die boekepigrammen. We presenteren de verschillende mensen die verbonden waren met manuscripten - de kopiist en de lezer, maar ook de persoon die voor de productie van het boek betaalde, of het klooster dat het boek later bezat. We tonen bovendien wat boekepigrammen ons kunnen vertellen over de waarde die Byzantijnen hechtten aan het manuscript als object. Op die manier hopen we de wereld rond die onbekende middeleeuwse handschriften wat meer tot leven te wekken.

Je kan deze lezing hier herbekijken.

Lezing in het kader van de emeritaatsviering voor em. prof. dr. Gunnar De Boel.